Het jaar waarin we herdenken dat 100 jaar geleden het vrouwenkiesrecht werd ingevoerd in Nederland kreeg op de valreep naar het nieuwe jaar, 2020, een mooi staartje: in december werd een wet aangenomen die de 88 beursgenoteerde bedrijven verplicht om een vrouwenquotum in te stellen. Hun raden van commissarissen moeten straks voor tenminste 30 procent uit vrouwen bestaan. We hebben in de media veel voors en tegens kunnen lezen; wie de discussies volgde wist allang dat ondanks het decennialange – vrijblijvende – streven naar een verandering in de samenstelling van directies, er bar weinig veranderde. Er worden nu 66 vrouwen geworven.
In de kunstwereld lijkt er ondertussen ook iets te verschuiven als het gaat om de zichtbaarheid van vrouwen. In het Stedelijk Museum Amsterdam trapte ArtTable 2019 af, met een bezoek aan maar liefst drie solotentoonstellingen van vrouwelijke kunstenaars (te weten Lily vd Stokker, Jacqueline de Jong en Raquel van Haver). We bezochten in de loop van het jaar de female only tentoonstellingen Your Voice Matters, in De Kerk in Arnhem; Nieuwe Nuances, vrouwelijke kunstenaars rondom Cobra, in Amstelveen, en Meesterlijke Vrouwen in Stedelijk Museum Schiedam. Het Prins Claus Fonds reikte onlangs aan zes laureaten zijn jaarlijkse award uit: allen zeer getalenteerde vrouwen. De Principal Award ging dit jaar naar de tachtigjarige kunstenares Kamala Ibrahim Ishag, die een belangrijke rol speelde in de modernistische beweging in Soedan. (Haar werk is nog te zien tot 1 mei bij het Prins Claus Fonds).
Niet alleen in tijdelijke tentoonstellingen, ook presentaties van de vaste collectie in – vooralsnog overwegend buitenlandse – musea zijn aan het veranderen. Het Museum of Modern Art in New York heeft een rehang gerealiseerd, met, meer dan ooit, werk van kunstenaressen, zwarte kunstenaars en kunstenaars met cultureel diverse achtergronden. Tijdens mijn laatste bezoek aan Tate Modern en Tate Britain viel mij het grote aantal werken van vrouwelijke kunstenaars op in de collectiepresentatie en de gratis wekelijkse rondleiding waarin ‘underrepresented perspectives , artworks or themes which have often been historically ignored, forgotten or censored’ worden belicht. En, last but not least, het voornemen van het Baltimore Museum of Art om in 2020 uitsluitend werk van vrouwelijke kunstenaars te kopen om zo de gender ‘onevenwichtigheid’ in de collectie bij te stellen.
Deze veranderingen laten onverlet dat er over veel ‘onevenwichtigheden’ nog heel veel discussies gevoerd zullen worden, in- en buiten de kunstwereld. Binnenkort verschijnt hierover een artikel in de Volkskrant. Op 18 januari 2020 organiseert ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem, het symposium ‘The Roadmap for Equality in the Arts in the Netherlands’.
Wij zelf zullen eind 2020 het reeds veel besproken symposium rondom de thema’s culturele diversiteit en inclusiviteit organiseren. We organiseerden vanaf 2018 al talloze bijeenkomsten onder de titel ‘Diversify’ en hopen in november een schitterende ‘line-up’ van inspirerende ‘best practices’ uit binnen- en buitenland te presenteren. Onlangs hebben we kunsthistorica Pao Lien Djie bereid gevonden de organisatie van het symposium, waarmee we het 15-jarig bestaan van ArtTable vieren, op zich te nemen. Meer informatie volgt tijdens de aanstaande jaarvergadering, die ditmaal in Centraal Museum Utrecht zal plaatsvinden. Ik hoop op een grote opkomst!
Door Mirjam Westen.